Higiena cyfrowa – co to jest i jak ją wdrożyć u siebie aby uniknąć zagrożeń płynących z sieci i urządzeń cyfrowych dla całej rodziny?
Żyjemy w świecie cyfrowym i jest on jak najbardziej realny, a nie wirtualny jak to się zwykło mówić. Dotyczy nas wszystkich, w tym również dzieci i młodzież. Już nie od dziś słyszymy jakie zagrożenia płyną z aktywności w internecie oraz z korzystania z urządzeń cyfrowych. Jest to ciągle temat aktualny i wymaga naszej szczególnej uwagi.
2 kwietnia 2025 r. opublikowano raport z drugiego Ogólnopolskiego Badania Higieny Cyfrowej Dorosłych. Organizatorami projektu badawczego trwającego od 2022 roku jest Fundacja „Instytut Cyfrowego Obywatelstwa” i Fundacja Orange. Patronat honorowy nad badaniem objął Dziekan Wydziału Nauk o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Raport 2025 do pobrania jest na stronie https://cyfroweobywatelstwo.pl/higiena-cyfrowa/
Higiena cyfrowa to chroniące zdrowie zachowania związane z używaniem technologii informacyjno- komunikacyjnych, zwłaszcza internetu i urządzeń ekranowych.
Raport „Higiena cyfrowa dorosłych” pokazuje, że zbyt mało osób dorosłych podejmuje zachowania chroniące zdrowie, ale jednocześnie połowa osób badanych deklaruje, że chciałaby pracować nad swoim poziomem higieny cyfrowej.
Wybrane wyniki drugiego Ogólnopolskiego Badania Higieny Cyfrowej Dorosłych:
- Dorośli używają internetu przede wszystkim do korzystania z mediów społecznościowych i do komunikacji z innymi.
- Ponad połowa dorosłych używających internetu uważa, że spędza przed ekranami dużo czasu.
- 40% dorosłych używających internetu uważa, że nadużywa telefonu.
- Niewielu dorosłych w Polsce kontroluje swoje używanie urządzeń ekranowych.
- Mało dorosłych przestrzega zasad bezpiecznego używania internetu i urządzeń ekranowych.
- U dorosłych występują deficyty dotyczące zachowań związanych z tworzeniem i odbieraniem treści w internecie, zwłaszcza rzadkie reakcje na hejt wobec innych i rzadkie szukanie pomocy w przypadku doświadczenia złego traktowania w sieci.
- Mało dorosłych podejmuje inne zalecane zachowania prozdrowotne związane z używaniem urządzeń ekranowych i internetu.
- Połowa dorosłych używających urządzeń ekranowych ma potrzebę zwiększenia wiedzy na temat higieny cyfrowej i poprawy tej higieny.
Jeśli zastanawiasz się jak dbać o swoją higienę cyfrową, autorzy raportu zapraszają do wypełnienia Testu Higieny Cyfrowej, który znajduje się na stronie: https://cyfroweobywatelstwo.pl/test-higieny-cyfrowej/ . W dbaniu o higienę cyfrową ważniejsza niż sztywna lista zasad jest świadomość związku pomiędzy naszym zdrowiem a tym, jak używamy urządzeń ekranowych.
Lista najważniejszych zachowań chroniących zdrowie związanych z używaniem internetu i urządzeń ekranowych:
- Stawianie granic i kontrola w używaniu urządzeń ekranowych
- Kontrola czasu ekranowego
- Ograniczanie kontaktu z urządzeniem
- Bezpieczne używanie internetu i urządzeń ekranowych
- Bezpieczne udostępnianie danych osobowych
- Ochrona przed złośliwym oprogramowaniem lub kradzieżą danych
- Tworzenie i odbieranie informacji w internecie
- Odpowiedzialne tworzenie treści w internecie
- Dobór i weryfikacja treści
- Reagowanie na niepokojące lub niebezpieczne treści w internecie
- Inne zalecane zachowania prozdrowotne związane z używaniem urządzeń ekranowych i internetu
- Dbałość o jakość snu
- Uważne jedzenie
- Ochrona przed zakażeniami
- Dbałość o przerwy na ruch i prawidłową pozycję ciała
- Ochrona słuchu
- Dbanie o relacje interpersonalne
- Przestrzeganie przepisów ruchu: zapobieganie wypadkom i urazom.
Jako specjaliści pracujący z rodzinami, dziećmi i młodzieżą zauważamy rosnący problem silnie uzależniającego wpływu korzystania z ekranów i internetu. Aby uświadomić sobie skalę zjawiska warto zapoznać się z materiałem „Internet dzieci” – pierwszy raport z monitoringu aktywności dzieci i młodzieży w internecie opublikowanym w marcu 2025 r. Wyniki badania pokazują, że ponad połowa dzieci w wieku 7-12 lat aktywnie korzysta z przynajmniej jednego serwisu społecznościowego lub komunikatora dozwolonego od 13. roku życia. W zestawieniu TOP 10 najczęściej odwiedzanych domen przez osoby w wieku 7-14 lat znajduje się serwis pornograficzny – w grudniu odwiedziło go co trzecie dziecko w tym wieku. Pośród rekomendacji czytamy, że bardzo ważnym obszarem jest budowanie świadomości społecznej oraz edukacja wszystkich grup wiekowych.
Świadomie wprowadzając zachowania higieny cyfrowej u siebie, wprowadzamy je w rytuał całej rodziny. Projekty i pomoce dla rodziców, nauczycieli i dzieci dostępne są na wielu platformach, do odwiedzenia których serdecznie zapraszamy.
Polecamy:
- Program „Sieciaki” Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę https://sieciaki.pl/
- Program „Bezpieczny Internet, Bez Hejtu©” https://fce.org.pl/programy/bezpieczny-internet-bez-hejtu/
- Książkę Pani Magdaleny Bigaj (autorki badania higieny cyfrowej): Wychowanie przy ekranie. Jak przygotować dziecko do życia w sieci?, Wydawnictwo W.A.B., 2023.